Mentaal welzijn is een onderwerp waar vaak moeilijk over gesproken wordt. Een “Hoe is het?” wordt weliswaar snel gevraagd, maar al even snel volgt een standaard en niet altijd waarheidsgetrouwe “Goed, en met jou?”. Meer en meer studies en getuigenissen tonen echter aan dat het niet altijd goed gaat, en dat is oké. Het is niets om beschaamd over te zijn. Het is iets waarover gepraat moet worden en waar we ook iets aan kunnen doen.
Weinig artsen praten graag openlijk over hun gevoelens, hun emoties of hun mentaal welzijn. Ook voor lichamelijke problemen gaan we niet snel hulp zoeken. We durven niet tonen dat ook wij niet onfeilbaar zijn en vatbaar zijn voor stress en emoties. Dit omdat we schrik hebben dat mensen ons hierdoor anders zullen bekijken, dat ze hun vertrouwen in ons zullen verliezen of dat we minder kansen zullen krijgen op vlak van opleiding of werk. Maar het is net het gebrek aan zelfzorg dat de patiëntenzorg in gebreke brengt!
En laat ons wel wezen, het is een veelvoorkomend probleem:
- Uit een internationale meta-analyse uit 2015 bleek dat de prevalentie van depressie of depressieve symptomen bij assistenten tussen de 20.9% en 43.2% bedraagt, waar geschat wordt dat de wereldwijde prevalentie van depressie 4.4% is.(1,2)
- Uit de bevraging van VASO i.h.k.v. de COVID-19 pandemie blijken deze cijfers nog hoger te zijn in België: ongeveer 50% van de assistenten geeft aan het mentaal moeilijk te hebben en bijna 2 op 10 overweegt om de opleiding stop te zetten.(3) Ook de recente bevraging van Artsenkrant bevestigt deze cijfers: 58,6% van de bevraagde ASO’s voldoet aan de criteria van burnout. Slechts 23% van de ASO’s scoort goed en zit onder het afkappunt voor uitputting en demotivatie.(4)
- Een grote Amerikaanse studie bij assistenten chirurgie toonde aan dat ongeveer 5 % suïcidale gedachten had in het afgelopen jaar (boven op een prevalentie van symptomen van burn-out van bijna 40%).(5) Een meta-analyse bij medische studenten rapporteerde de aanwezigheid van suïcidale gedachten bij 11% van de ondervraagden.(6)
Problemen op vlak van geestelijke gezondheid zijn niet alleen veelvoorkomend, ze hebben ook een grote impact op het individu – zowel persoonlijk als professioneel – alsook op zijn of haar omgeving. Meer en meer studies bevestigen de grootte van het probleem, getuigenissen van over de hele wereld worden verspreid en allerlei organisaties worden opgericht om het probleem aan te kaarten en er oplossingen voor te zoeken. In Nederland is er de organisatie Zin in Zorg over het mentaal welzijn bij jonge artsen, in de VS is een jonge assistente naar buiten gekomen met haar verhaal, en waar we in Vlaanderen al twee goede organisaties (Arts In Nood en Doctors4Doctors) hebben die zich inzetten voor het mentaal welbevinden van artsen, willen we nu ook met VASO bij arts-specialisten in opleiding het probleem extra onder de aandacht brengen, het taboe doorbreken en ondersteuning bieden waar het kan en aan wie het wil.
Problemen kunnen zich voordoen op verschillende domeinen en in verschillende gradaties. Om het overzichtelijk te houden heeft VASO een flowchart ontwikkeld die een opdeling geeft van de verschillende soorten problemen en gradaties hierbinnen en welke hulpbronnen je hiervoor kunt aanspreken. Je kan alvast zelf aan de slag met onze handige tips and tricks en info op de volgende tabbladen, maar in elk van de lijnen/fases kan hulp zoeken extern nuttig of zelfs noodzakelijk zijn. VASO staat alvast paraat om je te helpen met structurele problemen op de stageplaats of gelinkt aan de opleiding in het algemeen, hetgeen de kern van onze werking betreft. Daarnaast staan we ook voor je klaar om je bij te staan bij andere hulpvragen en samen (in alle discretie!) naar een oplossing te zoeken of je te verwijzen naar iemand die jou kan helpen.
Referenties:
- Mata DA, Ramos MA, Bansal N, et al. Prevalence of Depression and Depressive Symptoms Among Resident Physicians: A Systematic Review and Meta-analysis. JAMA. 2015;314(22):2373–2383. doi:10.1001/jama.2015.15845
- Depression and Other Common Mental Disorders: Global Health Estimates. Geneva: World Health Organization; 2017. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO. Beschikbaar op: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/254610/WHO-MSD-MER-2017.2-eng.pdf [Bezocht 3 juli 2021]
- VASO vzw. COVID bevraging 2021. Beschikbaar op: https://vaso.be/covid-bevraging-2021/ [Bezocht 3 juli 2021]
- Geert Verrijken. Uitputting en demotivatie bij ASO’s. Artsenkrant. 2021;20. Beschikbaar op: https://www.artsenkrant.com/actueel/uitputting-en-demotivatie-bij-aso-s/article-normal-54795.html [Bezocht 3 juli 2021]
- Hu YY, Ellis RJ, Hewitt DB, Yang AD, Cheung EO, Moskowitz JT, Potts JR 3rd, Buyske J, Hoyt DB, Nasca TJ, Bilimoria KY. Discrimination, Abuse, Harassment, and Burnout in Surgical Residency Training. N Engl J Med. 2019 Oct 31;381(18):1741-1752. doi: 10.1056/NEJMsa1903759.
- Rotenstein LS, Ramos MA, Torre M, et al. Prevalence of Depression, Depressive Symptoms, and Suicidal Ideation Among Medical Students: A Systematic Review and Meta-Analysis. JAMA. 2016;316(21):2214–2236. doi:10.1001/jama.2016.17324